1- جامعه شناسی اخلاقی روبرت بلا
روبرت بلا در سال 1927 میلادی درکشور آمریکا به دنیا آمد و در سال 2013 چشم از جهان فروبست. وی در سال 1955 میلادی موفق به اخذ دکترا گردید بیشتر آثار بلا در حوزه دین است که می توان به کتاب ” دین توکوگاوا “ اشاره کرد وی در این کتاب به راست آزمایی تز اخلاق پروتستان ، ماکس وبر در جامعه ی مذهبی و فرهنگ معنوی کشور ژاپن پرداخته است . وی کتاب معروف دیگری تحت عنوان “ عادت های دل “ دارد که رویکردی اخلاقی به مسائل جامعه دارد .
2- بنیان های اصلی اندیشه روبرت بلا
روبرت بلا اعتقاد دارد دین یکی از ارکان مهم و اثرگذار در جامعه است . بلا را باید متفکری فرهنگی و اخلاقی تلقی کرد. توجه بلا به اخلاق و فضیلت های عمومی آن از بنیان های اندیشه روبرت بلا محسوب می گردد . بلا در اواخر دهه ی هفتاد میلادی یکی از منتقدین اصلی جامعه ی آمریکا گردید و اعتقاد داشت آمریکا دست خوش بحران های بزرگ در حوزه های مختلف است . روبرت بلا بیان کرد جامعه شناسی باید صرفا از رویکرد علمی به سمت تفکری برای همه و شناخت مسائل روزمره حیات انسانی تبدیل گردد ، وی تصور خاصی از جامعه شناسی داشت . ترکیب تحلیل های تجربی اجتماعی و رویکرد انتقادی به جامعه با ملاک های اخلاقی .
3- جامعه شناسی همگانی و هدف جامعه شناسی در اندیشه روبرت بلا
تصور وی از جامعه شناسی همگانی نزدیکیش به نگرش اندیشه های یونان باستان و سنت های کلاسیک در جامعه شناسی است . وی اظهار می کرد باید جامعه شناسی به گونه ای نگارش شود تا تمام مردم جامعه بتوانند مخاطب آن باشند وی جامعه شناسی را علمی ذاتا ارزش مدار تلقی می کرد چرا که اساسا این علم را برخواسته از جامعه می داند وی می گوید افکار یک جامعه شناس از درون طبقه ، نژاد ، جنسیت و ملیت بر می خیزد و هر یک از جامعه شناسان دارای تفاوت های هستند که از فرهنگ و طبقه ی آن رشد کرده اند و این افکار در اندیشه ی آنها اثر دارد وی می گوید افکار اجتماعی بخشی از سنت های یک جامعه می باشد و این مسئله بین مردم و جامعه شناس یکی است . وی هدف جامعه شناسی را گفتگو درباره ی موضوعاتی می داند که برای همه مهم باشد نه یک گروه خاص و هدف باید تبیین و تفسیر مسائل مشترک بین افراد جامعه باشد ، مثلا پرداختن به مفهوم آزادی ، صلح ، سیاست ، اخلاق عمومی ، دولت ، سرمایه اجتماعی و غیره باید به یک اندازه مطرح گردد.
4- بحران فرهنگی آمریکا از دیدگاه روبرت بلا :
وی در سه کتاب میثاق شکسته ، عادت های دل و جامعه ی نیک به مفهوم جامعه شناختی از گفت و گوی عمومی می پردازد ، بلا تلاش دارد تا به بررسی ارزشها و آرمانهایی که آمریکا بر پایه آن بنیان نهاده شده به بررسی جامعه ی حال حاضر آمریکا بپردازد . از نکات مهمی که روبرت بلا تلاش می کند درباره ی آنها به گفتگو بپردازد و با دیگران به پرسش و پاسخ بپردازد عبارتند از فردیت و اجتماع ، موفقیت و عدالت ، زندگی خصوصی _عمومی و ارتباط آن با آزادی و برخی مفاهیم ، وی هدفش را تبیین شرایطی می داند که آمریکایی ها بتوانند درک درستی از شرایط خود و آینده بدست آورند ، روبرت بلا تلاش می کند برای تبیین و تشریح مسائل (خودش) هم با گروه روشنفکران ، مفسران نویسندگان وارد گفتگو شود و هم با مردم و توده ی مردم جامعه ، وی تمام این تلاش ها را بکار می گیرد تا بتواند درمانی برای معضلات اجتماعی آمریکا بدست آورد که به آنها اشاره شد .
5- سنت های آمریکایی و گفتمان روبرت بلا :
چهار جریان اصلی بر حیات فرهنگی جامعه ی آمریکا تاثیر قدرتمندی دارند که به اختصار به آنها می پردازیم :
5-1- سنت انجیلی – ریشه این اندیشه در تفکرات مسیحیت پروتستانیسم است در این اندیشه زیستن اخلاقی و معنوی اولویت دارد و آزادی را در هر چیزی که ، عادلانه و صادقانه باشد مشروع می داند چهره مهم این سنت جان وینتروپ است .
5-2- سنت های آمریکایی جمهوری خواهانه – در این سنت که ریشه در اندیشه های مدرن قرن هجده دارد فعال بودن در عرصه ی سیاسی و مشارکت های مدنی را معیار رشد فرد قرار می دهد توماس جفرسون نماینده ی این سنت فکری است تاکید بر فردیت و عدالت عناصر اصلی آزادی در این سنت محسوب می شوند .
5-3- سنت فرد گرایی فایده گرا – در این سنت که فرانکلین از شخصیت های مهم آن می باشد هدفش افزودن سود شخصی و موفقیت فردی است در حقیقت نهاد های اجتماعی مبتنی بر اهداف فردی خلق و ساخته می شوند .
5-4- سنت فردگرایی توام با ابراز وجود – این سنت اصل را بر قابلیت های متمایز انسانی بنا می نهد از افراد مشهور این جریان فکری را می توان به شاعر بزرگ والت ویتمن اشاره کرد تفکری که اعتقاد دارد آزادی انسانی زمانی محقق می شود و تجلی می یابد که انسان بتواند برای رشد خود بر موانع داخلی – خارجی زیستش غلبه کند . روبرت بلا اعتقاد دارد از میانه ی قرن نوزدهم سنت های جمهوری خواهی و سنت های انجیلی به واسطه تحولات گسترده اجتماعی رو به افول رفته اند و رشد سرمایه داری ، سکولاریسم ، جنگ و غیره باعث از بین رفتن کنترل های اجتماعی بر فرد شده و این سیری برای رشد بحران های اخلاقی است .
6- سخن آخر
روبرت بلا در کتاب “ جامعه نیک “ اشاره دارد که ما در جهانی زیست می کنیم که در آن کمپانی های بزرگ حضور دارند ، کسب و کارهای مدرن رشد و توسعه یافته اند ، اقتصاد جهانی و از سوی سلطه رسانه ها بر زندگی انسان اثرهای خاصی دارد وی می گوید جامعه آمریکا برای فردگرایی دموکراتیکی که از آن برخواسته است.( به عنوان اصول اصلی این جامعه یاد می کند ) باید در همسویی و مشارکت های جمعی در نهادهای عمومی خودشان را از آثار مخرب تحولات جدید حفظ کنند وی تاکید دارد استقرارنظاره های مشترک دینی – اخلاقی بهترین وسیله جهت استقرار اصول دموکراسی است .
منبع
کشاکش آرا در جامعه شناسی / سیدمن
