اندیشه و تفکرات ابوریحان بیرونی

8) برخی آراء ابوریحان بیرونی درباره ی مسائل گوناگون اجتماعی :

ابوریحان بیرونی معتقد است برای رشد علم در یک جامعه باید به مقام دانشمندان ارج نهاده شود وی اشاره می کند حاکمان سیاسی در ترویج این فرهنگ نقش اساسی دارند وی از نحوه ی رسیدن به موقعیت های اجتماعی و عوامل دخیل در آن هم سخن به میان می آورد وی می گوید که بلاغت و سخنوری و از طرفی داشتن این هنر سبب رشد جایگاه فرد در محافل و گروه های اجتماعی می گردد.

ابوریحان ویژگی های حاکم را در پنج آیتم برمی شمارد :

1)علاقه مند بودن به سیاست

2)صاحب کمالات و فضایل بودن

3)تندرستی

4)مقتدر و صاحب رای بودن

5)دارای نسب و جایگاه اجتماعی مناسب باشد .

وی دینداربودن چنین حاکمی را تقدیر و ستایش می کند و چنین حاکمی را ایده آل می داند ، بیرونی به نظر دیدگاه تندی نسبت به مقررات و قوانین اجتماعی برای کنترل جامعه داشته است وی در کتاب فی تحقیق ماللهند می نویسد :

پس جز با تازیانه و شمشیر ، سیاست و اداره جامعه صورت نمی گیرد .

ابوریحان درباره ی جمعیت هم نظراتی را ارائه می کند و او را در جمعیت شناسی باید مقدم بر دانشمندان امروزی دانست وی در کتاب فی تحقیق ماللهند می گوید :

آبادانی جهان به کشت و کار و جمعیت بستگی دارد و این دو در گذر زمان به طور نامحدود افزایش می یابد در حالی که جهان محدود است ، بیرونی مفهوم محدودیت را برای منافع و وسعت جهان به کار می گیرد ، بیرونی درباره ی ازدواج و اهمیت آن هم اشاراتی دارد و به دو دلیل اشاره می کند که از نظر او فایده های ازدواج قلمداد می شوند .

نخست ) ازدواج مانع از هرج و مرج جنسی است و از طرفی ، دوم ) باعث فروکش کردن قوه ی غضبیه حیوانی انسان می گردد ، ابوریحان بیرونی درباره ی طلاق هم نظراتی ارائه می کند و به بررسی و تطبیق این پدیده در جامعه هندوها و مسلمانان می پردازد و می گوید در میان هندوها طلاق جایز نیست و جز مرگ راه برای جدایی میسر نیست که البته به تفاوت ها و تبعیض ها در این باره اشاره می نماید ابوریحان به خوبی به تشریح طبقات اجتماعی جامعه هند می پردازد و انواع طبقات را برمی شمارد وی نوع نگاه حاکم بر طبقات جامعه ی هند را عاری از فضایل اخلاقی می داند و می گوید عاملیت برتری انسان ها به هم نه پول و طبقه است و نه علم بلکه تقوی است وی براساس تفکرات قرآنی نظام طبقاتی جامعه هند را مورد نکوهش قرار می دهد .