یورگن هابرماس

5- یورگن هابرماس و ماتریالیسم کارل مارکس

هابرماس تلاش می کند مفهوم ماتریالیسم مدنظر کارل مارکس را به روز یا به نوعی بازسازی کند نوع نگاه هابرماس به مارکس انتقادی نیست بلکه اصلاحی است یورگن هابرماس به جای مفهوم ( نیروهای تولید ) از واژه ( کار ) و به جای مفهوم ( روابط تولید ) از واژه ( همکنشی اجتماعی ) استفاده می کند .

هابرماس کار را رابطه ی بین انسان و طبیعت معنی می کند و همکنشی را رابطه ی بین انسان ها و بر اساس ارتباطات زبانی آنها را تعریف می کند او می گوید ( کار ) بر اساس کنش ابزاری و همکنشی مبتنی بر کنش ارتباطی ساخته شده است .

6- نگاهی کوتاه به آراء برخی از منتقدین اندیشه یورگن هابرماس

6-1) رابرت هولاب

این متفکر معتقد است که یورگن هابرماس با تاثیر از کارل ریموند پوپر به تبیین و بسط نظریه خودش پرداخته است . او می گوید هابرماس با بهره گیری از نظریه سه جهان پوپر که عقیده بر این است که ما در سه جهان زیست می کنیم شکل گرفته است .

6-1-1) جهان اشیاء

6-1-2) جهان اندیشه ها و تفکر

6-1-3) جهان ارزش ها و هنجارها

هولاب می گوید جهان ارزش ها و هنجارها به شیوه (( بین الاذهانی )) تعیین می گردد و با توجه به مباحث مطرح شده در آراء هابرماس بر کنش بین الاذهانی ، او اعتقاد دارد این نظریه کنش و حوزه عمومی چیزی جز اندیشه کارل ریموند پوپر نیست .

6-2) زیگمونت بومن

او نیز از منتقدین اندیشه های هابرماس است و به پارادوکس در نظریه (( کنش ارتباطی )) وی اشاره می کند او می گوید وقتی هابرماس به (( ارتباط کژدیسه )) اشاره می کند و آن را در مقابل (( ارتباط موفق )) قرار می دهد این پارادوکس شکل می گیرد . هابرماس می گوید ارتباط کژدیسه عامل سلطه سیاسی ، اجتماعی و انواع انحرافات و آسیب های اجتماعی است ، بومن می گوید معیار شناخت ارتباط کژدیسه از موفق چگونه است ؟ آیا مردم می توانند این تفاوت را درک کنند ؟ اگر این ارتباطات در جامعه نهادینه شده باشند در جامعه و مردم با آن جریان کژدیسه زیست مسالمت آمیز داشته باشند چطور می توان آن را اصلاح کرد ؟ متفکرین زیادی با اندیشه انتقادی مطرح شده توسط زیگمونت بومن موافق هستند .

6-3) جیمز . اف

این متفکر می گوید نظریه ی هابرماس از نظر اخلاقی شناخت گرا و از منظر ساختار و شکل مبتنی بر مشارکت است او اعتقاد دارد هابرماس این آراء را از روسو ، مارکس و هربرت مید گرفته و اساسا این اندیشه ها برخواسته از تفکر مستقل خودش نیست و از سویی دیگر باید گفت انتقاد اصلی جیمز . اف به هابرماس این است که وی به شکل روشمند دموکراسی را مورد مطالعه قرار نداده است و دموکراسی در سایه مفهوم مشروعیت مستتر شده است او اعتقاد دارد اگر آراء هابرماس را بپذیریم یک نکته ابهام بزرگ دیگر وجود دارد نحوه اجرای این تفکرات در جامعه چگونه است و چه راه حلی برای نهادینه کردن تفکر هابرماس در اجتماع وجود دارد .

 منابع:

1- نقد ساختار اندیشه  / جاوید – نجاری

2- کشاکش آراء در جامعه شناسی / سیدمن